Fizan.net

Enver Paşa'yla ilgili olumsuz kampanya siyasidir ve daha daha çok Cumhuriyet'ten sonra başlamıştır. Nitekim, Eric Jan Zürcher, Modernleşen Türkiye'nin Tarihi isimli 'bağımsız' kitabında, 1920'li yılları değerlendirirken, "İttihat ve Terakki Cemiyeti'nden sadece Enver Paşa, savaş sonrası Türk siyasetinde önemli bir rol oynadı" demektedir. Eserin 207. sayfasındaki şu cümle de dikkat çekicidir: "Mustafa Kemal'in Enver'le olan kişisel ilişkileri çok gergindi."

Zürcher'e göre; "Enver Paşa, savaşın sadece ilk aşamasının kaybedilmiş olduğuna ve tıpkı 1913'te Balkan Savaşı'nda olduğu gibi, ikinci bir raunt için fırsat çıkacağına ve bu rautta Osmanlıların saldırıya geçeceklerine inanıyordu." [Sayfa 197] Nitekim, Enver Paşa, sık sık, "Arabistan, Suriye, Mısır, Filistin, Kafkaslar ve Trablusgarb'ın tekrar Osmanlı'nın eline geçeceğini" söylemekteydi.

Ona göre, Türkiye'nin hür ve tam bağımsız bir devlet olabilmesi, ancak, Anadolu'nun dışına taşan bir coğrafyayla mümkündü. Tabii böyle bir şeyi en başta İngilizler istemezdi. Ki, Enversiz Kurtuluş Savaşı'na İngilizlerin pek müdahale etmemesi, kafalarda hep soru işareti bırakmıştır. Bunun nedeni, Kurtuluş Savaşı'nı yürüten kadronun, sınırlı topraklara [Anadolu ve Trakya'nın bir kısmı] razı olması, olabilir.

Zürcher, Milli Mücadele'nin 19 Mayıs 1919'da başlamadığını da delilleri ile ortaya koyuyor. [ Ki, Modernleşen Türkiye'nin Tarihi, dünya çapında saygın bir eserdir.]

"İttihat ve Terakki Cemiyeti, bir taraftan Anadolu'da silahlı direniş hareketi hazırlarken; aynı zamanda da Rum, Ermeni, Fransız, İtalyan ya da İngilizler tarafından işgal edilme tehlikesi olan bölgelerdeki Müslüman Türk kesiminin haklarını savunmaya hazırlanıyordu. Bu girişim, yerel 'Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri'nin kurulması şeklini almıştı, ki bu örgütler savaş sonrasında Anadolu ve Trakya'da ulusal direniş hareketlerinin oluşturulmasında hayati bir rol oynayacaklardı. [Kasım 1918]

Ömer Lütfi Mete, Cumhuriyet'ten sonra başlatılan Batılılaşma hareketini ima ederek, "Avrupa, Türkiye'yi şartlı tahliye etmiştir" demektedir. Bunu da bir kenara not etmekte fayda var.