Fizan.net

Sarıkamış Harekatı'nın üzerinden 80 yıl geçti. Bu yazı, ne Sarıkamış'ta yaşanan acıyı hafifletmek, ne de Enver Paşa'yı aklamak niyetiyle yazıldı. Sadece, olaylara resmi tarihin penceresinden bakılmadı, o kadar.

Evet, Sarıkamış'ta binlerce vatan evladı şehit oldu. Kimi donarak, kimi vurularak. Aynı evlatlar, diğer cephelerde de canlarını feda etmekten çekinmediler. Bu asil davranışın üzerinden ideolojik hesaplar yapıp bir dönemi veya bazı kişileri karalamak, merhametle bağdaşmayan bir davranış biçimi olacaktır.

O dönem, Türk milletinin ölüm kalım yıllarıydı. Üstelik; düşman hem sayı, hem silah olarak üstündü. Ve Müslümanlara karşı, bitmek tükenmek bilmeyen bir nefretle doluydular. Mesela, Trablusgarb ve çevresinde Türk ve Araplara karşı savaşan General Nelson, bir mektubunda şöyle diyordu: "Ayaklananları yakmakta veya diri diri derilerini yüzmekte bizi serbest bırakacak kanunlar çıkartmalıyız. Çünkü içimizde yanan intikam ateşi yalnız idam etmekle sönmüyor."

Müslümanlar, işte böylesi kin ve nefret ile karşı karşıyaydılar. Ve, şöyle ya da böyle, bu nefret çemberinden kurtulmayı başardılar. Birinci Dünya Savaşı sırasında, Osmanlı Devleti'ne 6 milyon düşman askerinin saldırdığını düşünmek bile, insanın tüylerini diken diken etmeye yetiyor.

Dr. Ramazan Balcı'nın deyimiyle; "Osmanlı Devleti, sömürgeci devletler gibi dünyayı paylaşmak için değil, varlığını sürdürebilmek ve bağımsızlığını koruyabilmek için savaşmıştır."

Sarıkamış Harekatı da, bu dört yıllık sürecin başlangıcıydı. Birinci Dünya Savaşı bittiğinde, sadece Üçüncü Ordu ayakta kalmış ve bu ordunun askerleri, Kurtuluş Savaşı'nın özünü teşkil etmiştir. Çarlık Rusyası'nın çökmesinde de, Doğu cephesinin önemli bir rolü vardır. Zira Ruslar, Fevzi Çakmak'ın verdiği rakamlara göre, Doğu cephesinde 1,5 milyon asker kullanmıştır.

Evet, Sarıkamış Harekatı, bir dram değil, bir kahramanlık destanıdır. Orada, savaş tarihinde benzeri görülmemiş bir emre itaat yaşanmıştır.

KAYNAKLAR:

- Kaymakam Şerif Bey'in Anıları, Arba Yayınları

- Talat Paşa'nın Anıları, İş Bankası Kültür Yayınları

- Cemal Paşa'nın Hatıratı, Arma Yayınları

- Sarıkamış'tan Esarete, Tuğgeneral Ziya Yergök'ün Anıları, yayına hazırlayan: Sami Önal, Remzi Kitabevi

- Enver Paşa ve Sarıkamış Harekatı, Ziya Nur Aksun, Ötüken Yayınları

- Tarihin Sarıkamış Duruşması, Dr. Ramazan Balcı, Tarih Düşünce Kitapları

- Osmanlı İmparatorluğu'nun Çöküşü, Joseph Pomiankowski, Kayıhan Yayınları

- Said Halim Paşa, Buhranlarımız ve Son Eserleri, İz Yayıncılık

- Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu, İlber Ortaylı, İletişim Yayınları

- Osmanlı'ya Dair, Bayram Altıntaş, Rağbet Yayınları

- Türkiye'nin Parçalanması ve İngiliz Politikası [1900-1920], Örgün Yayınevi

- Modernleşen Türkiye'nin Tarihi, [1800-1980], Eric Jan Zürcher, İletişim Yayınları

- Türkiye: İmparatorluktan Cumhuriyete Geçiş Serüveni, Arnold J. Toynbee- Kenneth P. Kirkwood, Birey Yayınları

- Fahreddin Paşa'nın Medine Müdafaası, Feridun Kandemir, Yağmur Yayınları.

- Siyasal Tarih, Prof. Dr. Toktamış Ateş, Bilgi Üniversitesi Yayınları

- Osmanlı'nın Son Yılları, A. L. Macfie, Kitap Yayınevi

- Türkiye 1915, Paul R. Krause, Heyamola Yayınları

- Size Ölmeyi Emrediyorum, Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Ordubu, Edward J. Erickson, Kitap Yayınevi

- General Sami Sabit Karaman, İstiklal Mücadelesi ve Enver Paşa, Arma Yayınları.